Een verrassende tussenzin in een boetebeschikking van de Autoriteit Financiële Markten legt een vermoedelijke oneerlijke handelspraktijk bloot.
Op 12 maart 2025 heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) een boete van 1,6 miljoen euro opgelegd aan BUX. BUX is een online broker/beleggingsonderneming waar consumenten op execution-only basis zelf kunnen beleggen, dus zonder advies te krijgen en zonder dat hun vermogen door een professional wordt beheerd (vermogensbeheer). Om nieuwe klanten te werven maakte BUX gebruik van een ‘Vriendenprogramma’ en een ‘Affiliate-programma’, waarbij finfluencers, vergelijkingssites en bestaande klanten een vergoeding ontvangen voor het aanbrengen van potentiële nieuwe klanten in de vorm van gratis aandelen. Het Vriendenprogramma van BUX beloofde klanten een gratis aandeel wanneer zij vrienden aan een rekening bij BUX hielpen. Volgens de voorwaarden zou het gratis aandeel willekeurig worden geselecteerd, met een waarde tussen 9 en 200 euro. Zulke aanbrengvergoedingen zijn in strijd met het provisieverbod.
Het provisieverbod zorgt ervoor BUX en andere ondernemingen die zich met beleggen bezighouden het klantbelang centraal stellen. Het voorkomt dat consumenten, als gevolg van financiële prikkels, een kant op worden gestuurd die niet in hun belang is. In dit geval schakelde BUX onder meer finfluencers in. Zij ontvingen een vergoeding per volger die stappen had gezet in het aanmeldproces voor het openen van een beleggingsrekening. Hiermee had de finfluencer een financieel belang om zoveel mogelijk volgers aan te brengen bij BUX. Het belang van de potentiële belegger kwam hierbij niet in beeld.
Bij de publicatie van het boetebesluit bleek echter uit een verrassende tussenzin nog een risico voor BUX. Wat zij voorspiegelde in het kader van het Vriendenprogramma bleek namelijk volgens haar eigen stellingen helemaal niet waar te zijn geweest. De beloofde gratis aandelen, willekeurig geselecteerd, met een waarde tussen de 9 en 200 euro? Niks ervan: BUX had naar eigen zeggen de mogelijkheid om de gemiddelde waarde van de gratis aandelen zelf in te stellen, waardoor de selectie helemaal niet willekeurig was. In sommige landen was de gemiddelde waarde van de gratis aandelen in bepaalde periodes slechts 3 euro, terwijl deze in andere landen soms “wel 15 euro” was. En hoe kan de waarde van het gemiddelde aandeel 3 euro zijn als de waarde per gratis aandeel altijd op of boven de 9 euro ligt? Zelfs de 15 euro roept vraagtekens op als er aselect gekozen wordt uit aandelen met een waarde tussen 9 en 200 euro. Dat kan alleen als er heel veel meer aandelen in de selectie zitten met een waarde rond de 9 euro dan boven de 21 euro.
Met deze methode heeft BUX maar liefst 20.928 nieuwe klanten geworven. Het kan voer zijn voor een interessante civielrechtelijke discussie voor BUX. Want hebben de partijen die deze klanten hebben aangebracht een vordering wegens dit manipuleerbare ‘casino’ en de te lage vergoeding die zij hebben ontvangen? En kan BUX zich in het geval verweren met de stelling dat aanbrengvergoedingen helemaal niet mochten en dus helemaal niet tot stand mochten worden gebracht?
Het volledige boetebesluit is te vinden via de volgende link: https://www.afm.nl/~/profmedia/files/maatregelen/boetes/2025/bux-openbare-versie-boetebesluit.pdf