Hoge Raad bevestigt immuniteit ESA

ESA is een internationale organisatie op het gebied van ruimtevaart die vestigingen heeft in verschillende landen waaronder Nederland. Recent heeft de Hoge Raad het cassatieberoep verworpen dat meer dan 100 werknemers van ESA (ESTEC) in Nederland hadden ingesteld tegen ESA. De werknemers stelden dat  er onvoldoende waarborgen zijn voor een eerlijk proces binnen de door hen gevolgde rechtsgang bij de Appeals Board. Deze Appeals Board is speciaal in het leven geroepen om  geschillen tussen ESA en werknemers in haar dienst te beslechten. De werknemers stelden ter discussie dat de Nederlandse rechter geen rechtsmacht heeft in een arbeidsgeschil met een internationale organisatie.

De Hoge Raad bevestigt met deze uitspraak dat ESA immuniteit van jurisdictie geniet bij de Nederlandse rechter. De motivering van de Hoge Raad in het arrest wijst er op dat de toetsingsmaatstaf in immuniteitsgeschillen beperkt moet blijven tot de bescherming van ‘het wezen’ (de kern) van iemands recht op toegang tot de rechter. Verder oordeelt de Hoge Raad dat de uitspraak van het Europese Hof voor de rechten van de mens inzake ‘Moeders van Srebrenica’ tegen Nederland eveneens van toepassing is op klachten over de immuniteit ten opzichte van de werking (het nuttig effect) van het recht van de Europese Unie. Dit laatste bevestigt dat het processuele voorrecht van immuniteit geheel los van de aard en ernst van de (beweerdelijke) materiële rechtsschending moet worden gezien. Dit geldt dus ook als  het –zoals in deze zaak- gaat om  vermeende discriminatie in bepaalde arbeidsvoorwaardenregelingen.De uitspraak is belangrijk, omdat de Nederlandse lagere rechtspraak niet zelden een – onjuiste – benadering laat zien die er op neerkomt dat de immuniteit van jurisdictie van internationale organisaties alleen dán in acht genomen zou hoeven worden als de overheidsrechter daar in het concrete geval mee wenst ‘in te stemmen’ omdat er een wat de rechter betreft ‘effectieve alternatieve rechtsgang’ openstaat of heeft opengestaan voor de rechtszoekenden. Het arrest van de Hoge Raad maakt duidelijk dat immuniteit niet een dergelijk ‘voorwaardelijk’ voorrecht is. Het arrest zal mogelijk ook kunnen bijdragen aan het voorkomen dat de Nederlandse rechter in de toekomst wordt ingezet om met een discutabele uitspraak politieke druk op een internationale organisatie te zetten en/of dat de Staat moet interveniëren ter handhaving van de immuniteit van executie die internationale organisaties in Nederland genieten.

ESA werd in deze zaak, zowel in cassatie als in de feitelijke instanties, bijgestaan door Guido den Dekker.

Klik hier om de volledige uitspraak van de Hoge Raad te lezen.

Deze auteur is niet langer werkzaam bij BarentsKrans, voor meer informatie over dit onderwerp kunt u terecht bij Philip Fruytier.