De Leidraad duurzaamheidsclaims is bedoeld als een hulpmiddel voor financiële ondernemingen en pensioenuitvoerders voor hoe vrijwillig en onvrijwillig (maar niet gereguleerd) gecommuniceerd moet worden over eventuele duurzaamheidsaspecten van financiële producten. In deze blog wordt ingegaan op de status, reikwijdte en uitgangspunten van de Leidraad.

Rol van toezichthouders

Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol in de keuzes van klanten en investeerders. Zo blijkt uit onderzoek dat duurzame beleggers sterk afgaan op onverplichte informatie van aanbieders, zoals marktinformatie en websiteteksten. Vaak hebben zij andere verwachtingen van duurzaamheidsaspecten van producten dan in werkelijkheid het geval is. In het ergste geval is van greenwashing sprake: dan worden er stevigere duurzaamheidsclaims gedaan, dan in werkelijkheid het geval is. De markt moet echter erop kunnen vertrouwen dat de duurzaamheidsclaims eerlijk zijn en in lijn zijn met hun verwachtingen. En dus is er een rol weggelegd voor de toezichthouders om greenwashing tegen te gaan. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft begin oktober 2023 de Leidraad duurzaamheidsclaims (Leidraad) gepubliceerd.[1] Middels de Leidraad geeft de AFM concrete handvatten aan financiële ondernemingen (zoals banken en verzekeraars) en pensioenuitvoerders voor het doen van correcte, duidelijke en niet-misleidende duurzaamheidsclaims.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) liep op dit gebied voor op de AFM. De ACM hanteert namelijk sinds 2021 een leidraad voor duurzaamheidsclaims. In deze leidraad legt de ACM aan bedrijven uit hoe zij consumentenregels over oneerlijke handelspraktijken toepast op duurzaamheidsclaims.[2] De uitgangspunten die de AFM hanteert zijn vergelijkbaar met die van de ACM, zij het dat de ACM ook uitgangspunten heeft geformuleerd over de vereisten waaraan visuele claims en productvergelijkingen moeten voldoen.

Status van de AFM-Leidraad

De Leidraad is een schriftelijke beleidsuiting waarin de AFM aan marktpartijen richting en duidelijkheid geeft over de invulling van de open informatieverstrekkingsnormen uit artikelen 4:19, tweede lid, Wft (‘correct, duidelijk en niet-misleidend) en artikel 48 Pensioenwet (‘correct, duidelijk en evenwichtig’) in het licht van duurzaamheidsclaims. De Leidraad heeft niet de status van wet- en regelgeving. Daarom zijn verplichtingen uit de wet- en regelgeving, zoals de SFDR, leidend.[3] Het is volgens de AFM aan marktpartijen om binnen de verplichte informatieverstrekking kritisch te kijken naar waar ruimte ligt om de uitgangspunten uit de Leidraad te volgen.[4]

Reikwijdte van de AFM-Leidraad

De Leidraad heeft betrekking op duurzaamheidsclaims die marktpartijen vrijwillig doen (onverplichte informatie) en op claims als onderdeel van verplichte informatie, voor zover de betreffende regelgeving niet daarover gaat. Onder een duurzaamheidsclaim wordt door de AFM verstaan alle uitingen met betrekking tot duurzaamheid die door marktpartijen verstrekt worden om de entiteit of producten en diensten te beschrijven en te promoten.

De AFM legt het begrip ‘duurzaamheid’ in deze Leidraad breed uit en sluit aan bij de VN-resolutie 66/288 uit 2012. Duurzaamheid is daarin gedefinieerd als de ‘de ‘ontwikkeling naar een economische, sociale en milieuvriendelijke duurzame toekomst voor de aarde en voor huidige en toekomstige generaties’.

Uitgangspunten

De handvatten om te voldoen aan de bestaande informatieverstrekkingsnormen zijn verder vormgegeven door het opnemen van drie overkoepelende uitgangspunten. Een duurzaamheidsclaim moet: i) juist, representatief en actueel zijn; ii) concreet en goed onderbouwd zijn, en iii) begrijpelijk, passend en vindbaar zijn. De AFM heeft voor elk uitgangspunt voorbeelden opgenomen ter verdere toelichting. In hoeverre een duurzaamheidsclaim voldoet aan de informatieverstrekkingsnormen, is uiteindelijk afhankelijk van de feiten en omstandigheden van het specifieke geval.

Juist, representatief en actueel

Marktpartijen moeten ervoor zorgen dat duurzaamheidsclaims inhoudelijk juist zijn en niet tegenstrijdig zijn met overige informatie. Daarnaast moeten duurzaamheidsclaims een juist beeld geven van de relatieve duurzaamheidsinspanningen en -impact van de marktpartij of het product. Het is niet representatief om algemene (positieve) duurzaamheidsclaims uitsluitend te onderbouwen met duurzaamheidsinspanningen ten aanzien van de bedrijfsvoering. Overigens mag een marktpartij dit wel benoemen, maar moet een dergelijke uitspraak gedaan worden in een bredere context van de totale duurzaamheidsimpact van de marktpartij. Op deze manier krijgt de lezer een juist beeld van de daadwerkelijke impact en relatieve duurzaamheidsinspanning van de marktpartij.

Concreet en goed onderbouwd

Een concrete duurzaamheidsclaim geeft inzicht in de relevante kenmerken van het product of de marktpartij. Claims kunnen verder geconcretiseerd worden door het opnemen van gedetailleerde specificaties en/of toelichtingen over de duurzaamheidsaspecten van het product of marktpartij. De AFM benadrukt hierbij dat informatie wel voldoende beknopt moet blijven, zodat de lezer het overzicht behoudt.

Bovendien schrijft de AFM voor dat de onderbouwing van duurzaamheidsclaims gedaan moet worden door feiten, actuele en relevante informatie die verifieerbaar is. Als een duurzaamheidsclaim niet onderbouwd kan worden, dan adviseert de AFM om een dergelijke claim niet te maken.

Begrijpelijk, passend en vindbaar

Complexe duurzaamheidsinformatie die technisch van aard is, kan onduidelijk zijn en de lezer op het verkeerde been zetten. Daarom dienen duurzaamheidsclaims in begrijpelijke taal gecommuniceerd worden. Mocht het gebruik van technische termen noodzakelijk zijn, dan adviseert de AFM om een toelichting op te nemen. Daarnaast moeten duurzaamheidstermen zoals ‘ESG’, ‘groen’, ‘duurzaam’ en andere gerelateerde termen volgens de AFM alleen gebruikt worden wanneer deze bepalend zijn voor het product of de marktpartij. Indien deze term slechts bepalend is voor een deel van (de beleggingen van) het product of de marktpartij, dan moet dat volgens de AFM ook duidelijk gemaakt worden voor de lezer.

Samenvattend

Financiële ondernemingen en pensioenuitvoerders doen er goed aan om, naast de wet- en regelgeving, ook de Leidraad duurzaamheidsclaims te raadplegen voordat zij een product als duurzaam promoten. Al is het maar omdat de lat die hiermee door de AFM in de markt is gelegd ongetwijfeld een rol zal spelen in de verwachtingen die klanten en investeerders van financiële marktpartijen mogen hebben ten aanzien van de informatie die zij krijgen.

[1] Leidraad duurzaamheidsclaims AFM: Handvatten voor het maken van duurzaamheidsclaims door financiële ondernemingen en pensioenuitvoerders, 4 oktober 2023, leidraad duurzaamheidsclaims.

[2] Leidraad duurzaamheidsclaims ACM, 14 juni 2023, misleidende vage duurzaamheidsclaims.

[3] Verordening (EU) 2019/2088 van het Europees Parlement en de Raad van 27 november 2019 betreffende informatieverschaffing over duurzaamheid in de financiëledienstensector

[4] Leidraad duurzaamheidsclaims AFM, p. 6.