UAV 2012 vs. UAV-GC 2005
Een klassieke aannemingsovereenkomst is er een waarbij de opdrachtgever het volledige ontwerp bepaalt. De meest gebruikte standaardvoorwaarden voor dit soort contracten zijn de UAV 2012. De aannemer hoeft zo’n ontwerp uitsluitend uit te voeren en heeft slechts een beperkte waarschuwingsverplichting.
Bij de UAV-GC 2005 is er sprake van een geïntegreerd contract. De opdrachtnemer moet dan ook (een deel van) het ontwerp uitvoeren. Welke ontwerpwerkzaamheden van de opdrachtnemer worden verwacht, is ter keuze van de opdrachtgever. Het enkele feit dat de opdrachtnemer ontwerpwerkzaamheden uitvoert, betekent echter nog niet dat de opdrachtnemer daarmee de hele ontwerpverantwoordelijkheid krijgt overgedragen. Zoals blijkt uit het hier besproken vonnis blijft de opdrachtgever verantwoordelijk voor de juistheid van de door hem verstrekte informatie.
Renovatieopdracht cultuurhistorisch bouwwerk
De provincie heeft door middel van een Europese niet-openbare aanbestedingsprocedure de renovatie van een cultuurhistorisch bouwwerk gegund aan opdrachtnemer. In de Basisovereenkomst zijn de UAV-GC 2005 van toepassing verklaard.
Het is aan de Opdrachtnemer om het Definitief Ontwerp (DO) uit te werken in een Uitvoeringsgereed Ontwerp (UO) en dat te realiseren.
Tijdens de uitvoering blijkt dat wijzigingen in het ontwerp nodig zijn. Het gaat dan onder meer om wijzigingen die het noodzakelijk maken meer wapening in het ontwerp toe te passen, het gebruik van stekkenbakken bij het storten van beton en het toepassen van funderingsstroken bij het storten van beton. Volgens Opdrachtnemer zijn die wijzigingen het gevolg van onjuistheden in de door Opdrachtgever verstrekte informatie. De hogere kosten als gevolg daarvan wil zij vergoed krijgen van de Opdrachtgever. De Opdrachtgever stelt echter dat Opdrachtnemer de volledige ontwerpverantwoordelijkheid droeg en bovendien een verhoogde onderzoeks- en waarschuwingsverplichting had. Opdrachtnemer had daarom voor de onjuistheden kunnen en moeten waarschuwen. Omdat dat niet is gebeurd, blijven de hogere kosten volgens Opdrachtgever voor rekening van Opdrachtnemer.
Informatie en verantwoordelijkheid van opdrachtgever
Volgens de Raad van Arbitrage (RvA) is het in het algemeen aan de Opdrachtgever om de diepgang van de ontwerpwerkzaamheden van de opdrachtnemer te bepalen. De Opdrachtgever bepaalt of een Voorlopig, Definitief of Uitvoeringsontwerp wordt gemaakt. De Opdrachtgever verschaft de noodzakelijke informatie om de Opdrachtnemer in staat te stellen die ontwerpen te maken. De Opdrachtnemer is verplicht het ontwerp te realiseren op basis van die informatie (par. 4, lid 1 UAV-GC 2005).
Hoewel de Opdrachtgever geen verplichting heeft om alle informatie waarover hij beschikt te verschaffen (par. 3, lid 1 UAV-GC 2005), is de Opdrachtgever wel verantwoordelijk voor de inhoud van de informatie die hij verschaft (par. 3, lid 2 UAV-GC 2005). Gebreken in het Werk die het gevolg zijn van fouten in de informatie van Opdrachtgever, komen dus voor rekening van Opdrachtgever. Wel moet de Opdrachtnemer waarschuwen voor klaarblijkelijke en zodanige fouten in de informatie van Opdrachtgever, dat de Opdrachtnemer in strijd met de eisen van redelijkheid en billijkheid zou handelen als hij niet waarschuwt (par. 4, lid 7 UAV-GC 2005).
Het is dus niet zo dat door toepassing van de UAV-GC 2005 de Opdrachtnemer de volledige verantwoordelijkheid draagt voor de door de Opdrachtgever verstrekte informatie. De RvA overweegt bovendien dat de toepassing van de UAV-GC 2005 niet maakt dat de Opdrachtnemer verplicht is een diepgaande analyse uit te voeren van de informatie die Opdrachtgever heeft verstrekt.
Ten aanzien van de vorderingen van de Opdrachtnemer oordeelt de RvA dat de wijzigingen in het Werk goeddeels een oorzaak vinden in onjuistheden in informatie die van de Opdrachtgever afkomstig is. De Opdrachtnemer moet diens hogere kosten daarvoor betaald krijgen.
Rol van opdrachtgever bij UAV-GC 2005
De RvA geeft ook interessante overwegingen over de rol van de Opdrachtgever bij geïntegreerde contracten. Volgens de RvA heeft de Opdrachtgever in beginsel geen andere rol dan het uitvoeren van de in de Basisovereenkomst en de daarbij behorende Annexen vastgelegde toetsings- en acceptatiewerkzaamheden.
Een andere of verdergaande bemoeienis van de Opdrachtgever kan tot gevolg hebben dat het karakter van de overeenkomst verandert. Volgens de RvA kan dat ertoe leiden dat de Opdrachtnemer niet meer ongeclausuleerd eindverantwoordelijk is voor de Ontwerpwerkzaamheden.
Praktijktips: keuze contractvorm en te verstrekken documenten
De keuze tussen een klassieke aannemingsovereenkomst en een geïntegreerd contract hangt met name af van de ontwerpverantwoordelijkheid die de opdrachtgever aan de opdrachtnemer wil toekennen. Als de opdrachtgever volledige invloed op het ontwerp wil (houden), is een klassieke aannemingsovereenkomst voor hem het meest passend. Bij een geïntegreerd contract waar de UAV-GC 2005 op van toepassing zijn, staat de opdrachtgever immers op afstand ten aanzien van (de uitvoering van) het ontwerp.
Als de UAV-GC toch wordt toegepast, dan is het voor de Opdrachtgever raadzaam zich strikt te houden aan de in de Basisovereenkomst opgenomen rolverdeling en niet daarbuiten te treden. Ook al is dat in de praktijk nogal eens lastig. Een veranderende rol kan ook een veranderende verdeling van aansprakelijkheden tot gevolg hebben. Dat betekent dat de Opdrachtgever zich niet (meer) inhoudelijk met het ontwerp bemoeit, anders dan door middel van Toetsings- en Acceptatiewerkzaamheden zoals bepaald in de Basisovereenkomst.
Opdrachtgevers moeten tevens beseffen dat zij op grond van de UAV-GC de verplichting hebben de informatie te verstrekken om de uitvoering van de werkzaamheden door de opdrachtnemer mogelijk te maken. Er is geen verplichting alle informatie waarover de opdrachtgever beschikt te verstrekken. Mijns inziens is het echter onwenselijk dat de opdrachtgever informatie achterhoudt die geschikt is voor de uitvoering van de werkzaamheden. Hoe meer werkzaamheden en onderzoek de opdrachtnemer moet uitvoeren, hoe hoger de prijs van het werk immers wordt. Bovendien is het ook voor het doen van een verantwoorde aanbieding wenselijk dat de Opdrachtnemer over voldoende informatie beschikt. Van belang is natuurlijk wel dat alle informatie die de opdrachtgever verstrekt, inhoudelijk juist is.